Arbitraż międzynarodowy to jedna z form rozstrzygania sporów, która zyskuje coraz większą popularność wśród przedsiębiorców i inwestorów na całym świecie. Arbitraż międzynarodowy stanowi alternatywę dla postępowania sądowego, która często jest szybsza, tańsza i bardziej elastyczna w porównaniu z postępowaniem sądowym. W niniejszym artykule postaram się wyjaśnić, czym jest i jak wygląda arbitraż międzynarodowy.
Co to jest arbitraż międzynarodowy?
Arbitraż międzynarodowy jest procesem, w którym strony postępowania między sobą polemizują i proponują rozwiązania corespondujące ich interesom. Polega na osiągnięciu ugody pomiędzy poszczególnymi stronami bez wchodzenia w zakres skomplikowanego postępowania sądowego. Arbitraż jest zasadą bezpośredniej negocjacji. Cele starań unikania konstytuowania się sądu oraz braku arbitrażu są jednakowe, czyli aby rozstrzygnąć spór pomiędzy stronami w oparciu o sprawiedliwy i obiektywny przywilej. Arbitraż ma tę cechę, ze podobnie jak postępowanie sądowe, ma obowiązywać wszystkie pozostającego stron. Jest to bardziej efektywna metoda rozwiązywania sporów ponieważ zazwyczaj nie trwa on dłużej niż postępowanie sądowe, choć może ono nadal trwać kilka miesięcy. Wiele państw ustanowiono arbitraż międzynarodowy jako jedną z alternatyw w zakresie rozstrzygania sporów między stronami. Arbitraż prawniczy jest także uznawany przez wiele instytucji jako regulowaniu sporów i przywraca porządek między stronami. Obecnie istnieje wiele uregulowań międzynarodowych dotyczących arbitrażu i procesu dysputej przy jego użyciu, które są stosowane w wielu państwach.
Jakie są rodzaje arbitrażu międzynarodowego?
Arbitraż międzynarodowy stanowi skuteczny sposób rozwiązywania sporów, w których jedna lub oba strony mają osobisty lub handlowy interes zagraniczny. Ogólnie eksperci wymieniają trzy rodzaje arbitrażu międzynarodowego: arbitraż ogólny, ad hoc oraz instytucjonalny. Arbitraż ogólny dotyczy sporów, w których obie strony przystąpiły do procesu po wyrażeniu zgody na arbitraż bądź przyjęciu postanowień umownych dla różnych kwestii. Te procedury ustalane są przez strony i arbitraż jest przeprowadzany przez arbitrów wybranych przez strony same. Arbitraż ad hoc jest bardziej nieformalny niż pierwszy rodzaj – strony same wybierają arbitrów, którzy będą rozstrzygać sprawy, a procedura i miejsce rozpraw są również ustalane przez te same strony. Natomiast w arbitrażu instytucjonalnym cała procedura jest skonstruowana przez instytucję, do której strony się zgłaszają i która pełni funkcję pośrednika między sporu wywołanymi stronami. Instytucja ta ma zazwyczaj jakiś zbiór reguł i wytycznych, które pozwalają na lepsze zarządzanie i kontrolowanie całego procesu arbitrażowego. Każdy z tych trzech rodzajów arbitrażu ma swoje wady i zalety, ale żaden nie jest lepszy ani gorszy od drugiego. Arbitraż międzynarodowy jest jednym z najczęściej wybieranych sposobów na rozwiązywanie międzynarodowych sporów i jest wykorzystywany do rozstrzygania poważnych problemów wynikających z relacji biznesowych, zawieranych umów, czy innych trudnych sytuacji między stronami.
Jak wygląda postępowanie arbitrażowe?
Postepowanie arbitrażowe polega na rozpatrywaniu dwóch lub więcej zgłoszonych spraw za pośrednictwem trzeciej strony – arbitra. Arbiter (osoba, która będzie sądzić sprawę) jest przez strony wybierana na drodze umowy. Samo postepowanie jest podobne do tego, jakiemu podlegają sądy działające w ramach systemu prawa. Arbitraż jest powszechnie stosowany w rozstrzyganiu sporów między przedsiębiorstwami i przesyłaniu artykułów prasowych, a także może być używany do rozstrzygania sporów między dwoma lub więcej stronami, zgodnie z postanowieniami traktatu. Na etapie pisemnej procedury strony postępują w sposób wyraźnie określony w całej procedurze: przedstawiają dowody, argumenty i fakty oraz składają wnioski i sprzeciwy. Następnie arbiter podejmuje decyzję w oparciu o zgromadzone materiały. W razie potrzeby może przeprowadzić przesłuchania świadków i innych osób. Na końcu arbiter odczytuje wyrok, który może zostać zaskarżony i zastąpiony przez inny orzeczenie, jeśli obie strony postępowania okażą się niezadowolone. Wyrok arbitrażowy ma taką samą moc, jak orzeczenie sądu państwowego i ma taki sam rygor wykonawczy.
Jak wygląda wykonanie wyroku arbitrażowego?
Wykonanie wyroku arbitrażowego to proces legalizacji decyzji podjętej przez arbitrów w konkretnym postępowaniu. Jednakże nawet po wydaniu wyroku arbitrażowego może być konieczne jego sformalizowanie – czynności prawne lub czynności zmierzające do jego wykonania. Wykonanie wyroku arbitrażowego ma na celu uzyskanie wpisania wyroku arbitrażowego do rejestru co umożliwia wszelkim polskim sądom i organom państwowym oficjalne zastosowanie tego dokumentu. Jak wygląda proces wykonania wyroku arbitrażowego?
Po pierwsze, orzeczenie musi być notorycznie wykonane w Kancelarii Notarialnej. Notariusz sporządza akt notarialny, który jest podstawą do wpisania orzeczenia do rejestru. Wyrok arbitrażowy wpisywany jest do Rejestru Orzeczeń Arbitrażowych prowadzonych przez Prezesa Sądu Apelacyjnego właściwego dla miejsca arbitrażu. W przypadku konieczności skutecznego wykonania wyroku arbitrażowego z zastosowaniem egzekucji, możliwa jest jego egzekucja sądowa po uprzednim uzyskaniu klauzuli wykonalności we właściwym sądzie okręgowym. Przedstawiając klauzulę wykonalności dla Sądu Okręgowego istotne jest przedstawienie go zarówno z oryginału, jak i z tłumaczenia. Jeśli wyrok arbitrażowy zostanie wykonany w pełnej wysokości, może być wycofany ze strony Rejestru Orzeczeń Arbitrażowych. Jednak konieczne jest tutaj uzyskanie pozytywnej decyzji sądu dla tego procesu. Najtrudniejszym elementem w procesie wykonawczym orzeczenia jest upewnienie się, że wyrok jest w pełni wykonawczy.