Osoby pełniące funkcje publiczne to ważna część naszego społeczeństwa. Zazwyczaj wybierane są przez wyborców, aby reprezentować ich interesy i oczekiwania. Wielu z nas nie wie, kim właściwie jest funkcjonariusz publiczny, ani jakie są jego obowiązki i normy prawne. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć definicję funkcjonariusza publicznego oraz omówić podstawowe normy prawne, którymi powinien się on kierować w swojej pracy.
Co to jest funkcjonariusz publiczny?
Funkcjonariusz publiczny to osoba o znacznych uprawnieniach, która jest powołana upoważnieniem państwa do wykonywania jego różnych obowiązków i czynności w imieniu władz publicznych. Są to także funkcjonariusze upoważnieni do wykonywania swoich obowiązków nawet bez uzyskania pełnomocnictwa od państwa. Funkcjonariusze publiczni często działają jako zastępcy stanu lub innych władz wykonawczych, administracyjnych, sądowych lub wojskowych. Oprócz wykonywania różnych funkcji funkcjonariusze publiczni są również zobowiązani do działania zgodnie z obowiązującym prawem oraz chronienia i egzekwowania prawa. Do głównych grup funkcjonariuszy publicznych należą policjanci, strażnicy miejscy, funkcjonariusze Sądu Najwyższego, urzędnicy publiczni, sekretarze państwa, funkcjonariusze Inspekcji Pracy oraz pracownicy naczelnych organów administracji publicznej. Mają oni uprawnienia do wydawania, egzekwowania i wymuszania względów prawnych, wykonując różne czynności na podstawie stosownych przepisów.
Normy prawne dotyczące funkcjonariuszy publicznych
Funkcjonariusz publiczny to drugi członek administracji publicznej, który jest odpowiedzialny za wykonywanie obowiązków wymaganych przez prawo. Normy prawne regulujące jego działania dotyczą szerokiego zakresu aspektów, które obejmują zarówno zakres kompetencji, stosowanych obowiązków, jak i odpowiedzialności. Na kompetencje funkcjonariusza składają się zasady, zgodnie z którymi może on podejmować decyzje, wykonywać określone czynności i przeprowadzać określone postępowania w imieniu organu władzy publicznej. Obowiązki te są uregulowane w wielu aktach prawnych. Z reguły funkcjonariuszowi powierza się określony zakres kompetencji, a odpowiedzialność za ich wykonywanie zależy od jego statusu oraz właściwości organu władzy publicznej, który go powołał. Oprócz tego funkcjonariusze publiczni są zobowiązani do kierowania się nie tylko obowiązującymi przepisami prawa, ale także przestrzegania zasad etyki zawodowej oraz przepisów porządku wewnętrznego ustalonego przez organy administracji publicznej.
Przykłady funkcjonariuszy publicznych
Przykładami funkcjonariuszy publicznych są policjanci, żołnierze, stróże prawa, prezydenci, sędziowie, prokuratorzy oraz urzędnicy administracji państwowej tacy jak urzędnicy działu skarbowego lub gospodarowania zasobami ludzkimi. Wszyscy ci ludzie są zobowiązani do wykonywania swych uprawnień zgodnie z konstytucją i obowiązującymi przepisami prawnymi. Mają służyć obywatelom swojej społeczności i chronić ich prawa oraz interesy, nawet jeśli oznacza to wykraczanie poza wytyczone ramy. Funkcjonariusze publiczni są szczególnie chronieni przed zastraszaniem ze strony obywateli, a każde przejawianie nacisków będzie skutkować surowymi konsekwencjami prawnymi.
Prawa i obowiązki funkcjonariuszy publicznych
Funkcjonariuszom publicznym przysługują specjalne prawa, np. prawo do zachowanego zachowania, przyzwoitego traktowania i powstrzymania się od komentarzy rodzajowych lub dyskryminujących. Dodatkowe prawa to wolność swobodnego wyrażenia swoich poglądów i wolność zgromadzeń. Obowiązkiem funkcjonariusza publicznego jest przestrzeganie prawa, którego naruszenie grozi odpowiedzialnością karną lub finansową. Musi również wywiązać się ze swoich obowiązków opisanych w odpowiednim regulacjami prawnymi i odpowiedzialnie realizować swoje stanowisko. Funkcjonariusz publiczny musi udzielać procedur i usług publicznych zgodnie z obowiązującym prawem w sposób sumienny i z zachowaniem zasad jawności, sprawiedliwości, bezstronności, zaufania i profesjonalizmu. Przestrzeganie zasad dobrego rządzenia jest absolutnym obowiązkiem funkcjonariuszy publicznych.